کد مطلب:113800 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:154
خطبه ی اول در خطبه اول پس از طرح نظام آفرینش، و شگفتی های خلقت آسمانها و زمین، به محصول عالی مجموعه ی نظام، یعنی انسان، می پردازد و واقعیت های موجود در آسمانها و زمین و بدن انسان را با دو نظر گاه [صفحه 76] كلی، در طرح «طبیعت نگری» بگونه ی اعجاب آوری با زیبائی خاص فصاحت و بلاغت در بیان، مطرح می فرمایند. آنگاه عقل ها و فكری های بشری را به بررسی و تحلیل و تفكر واداشته تا بدرستی، به پدیده های زیبای طبیعت خداوندی بنگرند. و دست قدرت خداوند بزرگ را با چشم عقل تماشا كنند. و به پرستش و عبادت پروردگار بزرگ بپردازند. در این خطبه، هم مجموعه ی طبیعت خداوندی مورد ارزیابی دقیق قرار گرفته است. و هم جزء جزء پدیده های طبیعت، مخصوصا شگفتی های اعجاب آور تن آدمی به بررسی و تحقیق گذاشته شده است. آنگاه در این سیر پر جاذبه و آغاز شایسته، اهداف آموزشی مطرح و به اثبات رسیده اند مانند: 1- اثبات خداوند هستی و هماهنگ كننده ی نظام آفرینش 2- اثبات عدالت خداوند 3- اثبات ضرورت هدایت انسان كه محصول عالی نظام است كه در این رابطه به ضرورت وحی و اعزام پیامبران الهی و امامان معصوم (علیهم السلام) اشاره می فرماید. خطبه ی 91 در خطبه ی 91 به ترتیب خطبه ی اول «طرح طبیعت نگری» مورد استفاده قرار گرفته است. خطبه ی 160 در این خطبه با دو نگرش یاد شده طبیعت خداوندی مورد [صفحه 77] ارزیابی و مطالعه قرار می گیرد كه می فرماید: و ما الذی نری من خلقك و نعجب له من قدرتك (هر چه كه بیشتر به مخلوقات تو می نگریم بیشتر از قدرت تو در شگفتی فرومی رویم) خطبه 5 -160 پس از طرح عظمت خداوند در پدیده های گوناگون خلقت، با چند سوال، فطرت جستجو گر انسان ها را بیدار نموده تفكر و تعقل بشری را به كنكاش و تحقیق وا می دارد كه: در تداوم اینگونه از تفكرات صحیح و حساب شده آفریدگار جهان را بشناسند. و راز خلقت خویش را كشف نمایند. در رابطه با طبیعت نگری و روش صحیح تفكر و علت یابی درست می فرماید: فمن فرغ قلبه و اعمل فكره لیعلم كیف اقمت عرشك؟ و كیف ذرات خلقك؟ و كیف علقت فی الهواء سماواتك؟ و كیف مددت علی مور الماء ارضك؟ رجع طرفه حسیرا و عقله مبهورا و سمعه و الها و فكره حائرا (هركس كه قلب خود را از همه چیز بجز یاد تو خالی كند و فكرش را بكار اندازد تا بداند كه: چگونه عرش فرمانروائی خود را برقرار ساخته ای؟ و چگونه اینهمه مخلوقات رنگارنگ را آفریده ای؟ و چگونه آسمانها و كرات درخشنده را در هوای معلق نگاه داشته ای؟ و چگونه زمین را بر روی امواج آب گسترده ای؟ دیده ی فهم و درك او وامانده و سرگردان شود و عقل او مبهوت و دچار شگفتی گردد و شنوائیش حیران و اندیشه ی او مضطرب و سرگردان می گردد.) آنگاه با توجه به عجز و توانائی محدود بشر و اندیشه ی راز آفرینش در طبیعت خداوند گاری، به شناسائی خداوند جهان آفرین و اثبات [صفحه 78] عدالت او و صفات والا و بی مانندش می پردازد. و سپس در تداوم بحث عقیدتی به این واقعیت اشاره می فرماید كه: عقول انسانها و قدرت فهم و درك بشر باید با اعزام پیامبران الهی و در پرتو نور هدایت وحی خدائی، هدایت گردند. آنگاه به تحلیل زندگی انبیاء و پیامبران گذشته روی می آورد و روش تبلیغ و راهنمائی و ساده زیستی آنها را مورد بررسی قرار می دهد در رابطه با روش آموزشی و طرح «طبیعت نگری نهج البلاغه» در خطبه 160 توجه به نكات زیر ضروری است:
(این طرح در دو روش یاد شده «بررسی مجموعه طبیعت و جزء جزء آن» در اكثر مباحث نهج البلاغه بچشم می خورد كه جهت اختصار به برخی از موارد آن اشاره می كنیم).
صفحه 76، 77، 78.